تحقیق و پروژه طراحی، ارزیابی و اجرای دورۀ آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد

توضیحات:

پایان نامه طراحی، ارزیابی و اجرای دورۀ آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر / رسالۀ دکتری رشتۀ روان شناسی تربیتی (Ph.D.)در 178 صفحه در قالب wordو قابل ویرایش همراه با توضیحات کامل

چکیده:

طرح حاضر با هدف طراحی، ارزیابی و اجرای دورۀ آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای  دانش آموزان مقطع متوسطه انجام یافته است. جهت طراحی دوره، نظریات  سوء مصرف، پیشگیری و منابع مرتبط مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به موارد مشترک و متفاوت  نظریات و دوره های پیشین و اعمال نظر متخصصین، دورۀ مذکور طراحی و تدوین شد و مورد تایید 5 نفر از روان شناسان قرار گرفت. نگرش سنج دانش آموزان به مواد مخدر، پس از بررسی مبانی نظری مرتبط و ابزارهای پیشین به صورت مقدماتی طراحی گردید. روایی محتوایی آزمون با استفاده ازضریب توافق داوران (28 نفر از اساتید روان شناسی و مشاوره و عموماً با تجربۀ کار بالینی با معتادان) مورد تایید قرار گرفت. پایایی آزمون مذکور، با اجرای مقدماتی (Pilot) بر روی 30 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه در سال سوم دبیرستان، با استفاده ازآلفای کرنباخ محاسبه شده و ضریب بدست آمده 733/0 می باشد. جهت اجرای دوره، 2 گروه از دانش آموزان مقطع دبیرستان در پایۀ سوم انتخاب شدند. با استفاده از طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه پس از اجرای پیش آزمون بر روی  گروه ها (نگرش سنج محقق ساخته)، دورۀ آموزشی طی 4 جلسه برای گروه آزمایشی برگزار گردید. در نهایت، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری Spss . 12 و با استفاده از آزمون های t مستقل وتحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. تفاوت معنی دار در نگرش به سوء مصرف مواد مخدر در گروه آزمایشی گواه از اثر بخشی دوره در ایجاد نگرش منفی به سوء مصرف مواد مخدر داشته است و از این رو دورۀ مذکور می تواند در سطح وسیع تر برای پیشگیری اولیه کاربرد داشته باشد.

مقدمه

سوء مصرف مواد مخدر، امروزه پا را از مرز اختلالات  فردی و روان  شناختی فراتر نهاده و به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است. شیوع روز افزون، درگیری اقشار مختلف اجتماعی در مصرف، تنوع گسترده و کاهش سن ابتلا، دانشمندان و برنامه ریزان را بر آن داشته تا نسبت به حل آن چاره جویی نمایند.

کاهش عرضه و کاهش تقاضا، همواره و از دیر باز دو سیاست عمده در حل مساله مواد مخدر بوده است. به رغم تلاش های قابل ستایش در کاهش عرضه، تقاضای مصرف روز به روز افزایش یافته و قربانیان بیشتری را به کام خود فرو می برد. از این رو روانشناسان، جامعه شناسان، متخصصان تعلیم و تربیت و ... اهتمام خود را صرف کاهش و کنترل تقاضا  نموده اند. 

طرح نظریات متعدد در تعلیل گرایش ها و پیشگیری شاهدی براین مدعا ست. و باز نیز برغم تمامی تلاش های ارزشمند صاحبان اندیشه، این مساله به قوت خود باقی است.

سود سرشار نامشروع تجارت مواد مخدر، جذابیت های آنی فیزیولوژیکی و روانی مصرف مواد، هزینه های سرسام آور درمان و توانبخشی معتادان، دانشمندان روان شناس را برآن داشته که این بار، مشکل را پیش از پدیدآیی حل نمایند.

دو دهۀ اخیر انقلابی  در پیشگیری از مصرف مواد بوده است. طراحی نظریات و برنامه های متعدد برای پیشگیری اولیه در کشورهای مختلف و برای اقشار گوناگون جامعه، دستاورد این کوشش ها بوده است.

فهرست مطالب:

چکیده    1

مقدمه    2

فصل اول: طرح کلی تحقیق

بیان مسئله          5

ضرورت    11

اهداف تحقیق       12

سوالات و فرضیات 12

تعاریف نظری اصطلاحات       13

تعاریف عملیاتی اصطلاحات   18

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش ها

پیشگیری از مصرف مواد مخدر            20

رویکرد ها و نظریه های پیشگیری        24

نگرش مثبت به مواد مخدر     36

نظریات سوء مصرف مواد مخدر            50

رویکرد مهارت های زندگی     53

رویکرد مهارت های زندگی     66

برنامه های آموزش پیشگری در مدارس جهان     79

انگلستان             80

آمریکا     85

کویت      93

ایران       95

دورۀ پیشنهادی آموزش فرد- مدار پیشگری از سوء مصرف مواد مخدر 125

فصل سوم: روش شناسی

روش تحقیق         134

جامعۀ آماری         135

شیوۀ انجام طرح    135

ابزار اندازه گیری     136

شیوۀ تجزیه و تحلیل اطلاعات            138

فصل جهارم: نتایج

نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات       141

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری 146

محدودیت ها         159

پیشنهاد ها          160

منابع      167

فهرست جداول

فصل اول

جدول 1- 1: ملاک های DSM- IV برای مسمومیت با مواد   15

جدول 1- 2: ملاک های DSM- IV برای ترک مواد  16

جدول 1- 3: ملاک های تشخیص DSM- IV برای وابستگی به مواد    16

جدول 1- 4: ملاک های تشخیص DSM- IV برای سوء مصرف مواد     17

فصل دوم

جدول 2- 1: خلاصه ای از برنامه های آموزشی مدارس      35

جدول 2- 2: دسته بندی نظریات با توجه به خود، دیگران، جامعه و طبیعت       46

جدول 2- 3: نقطۀ تمرکز رشته ای نظریه ها        47

جدول 2- 4:حدود نظریات با توجه به خلاصۀ عنوان، متغیرهای کلیدی، مادۀ موردتاکید و    ویژگی های جمعیت شناختی           48

جدول 2- 5: عوامل خطر در سوء مصرف مواد      69

جدول 2- 6: عوامل محافظت کننده و عوامل خطر برای شروع مصرف داروهای غیر مجاز در بین نوجوانان        70

جدول 2- 7: رئوس محتوای برنامۀ پیشگیری از اعتیاد در کتاب تغذیه و بهداشت 85

جدول 2- 8: در زمینۀ آموزش پیشگیری از اعتیاد   88

جدول 2- 9: معرفی دارو و هشدارهای آن         89

جدول 2- 10: روش های تدریس درزمینۀ آموزش پیشگیری ازاعتیاددرکشورهای موردمطالعه.          124

جدول 2- 11: تقسیم بندی ابعاد عوامل غیر قابل کنترل (فردی و اجتماعی)     126

جدول 2- 12: تقسیم بندی ابعاد عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی)          126

جدول 2- 13: عوامل غیر قابل کنترل (فردی و اجتماعی)    127

جدول 2- 14: عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی)         128

جدول 2- 15: عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی) در مجموع نظریات پیشین  129

جدول2- 16: تقسیم بندی ابعاد وسطوح مداخلات در پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر  129

جدول2- 17: دورۀ آموزشی فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر (با تاکید بر عوامل قابل کنترل اجتماعی)      130

جدول2- 18: دورۀ آموزشی فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر (با تاکید بر عوامل قابل کنترل فردی و اجتماعی)        131

جدول2- 19: امتیاز دورۀ آموزش فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر مبتنی بر عوامل قابل کنترل فردی و اجتماعی       132

فصل سوم

جدول 3- 1: دیاگرام طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل غیرتصافی       134

جدول 3- 2: نمونه سوالات آزمون         136

جدول 3- 3: خلاصۀ محاسبۀ t تک متغیری برای بررسی روایی ابزار    137

فصل چهارم 

جداول 4- 1: خلاصۀ اطلاعات توصیفی بدست آمده از تحلیل داده ها             141

جدول 4- 2: آماره های پیش آزمون و پس آزمون گروه های گواه و آزمایش       142

جدول 4- 3: آزمون برای واریانس ها     142

جدول 4- 4: آزمون برای میانگین ها      142

جدول 4- 5: آزمون t  مستقل برای مقایسۀ اختلاف میانگین های پیش آزمون و پس آزمون     گروه های گواه آزمایشی 143

جدول 4- 6: خلاصۀ نتایج تحلیل کوواریانس         144

فهرست شکل ها

شکل 2- 1: الگوی کلی شروع مصرف   71

شکل 2- 2: رابطۀ عوامل موثر در سوء مصرف مواد مخدر     81

شکل 2- 3: مثالی از رسم نقشۀ پنداره ها برای الکل        113

شکل 2- 4: مثالی از رسم نقشۀ مفهوم ها برای سیگاز گشیدن      114

فهرست پیوست ها

پیوست الف. نگرش سنج سوء مصرف مواد مخدر 161

پیوست ب. دورۀ آموزشی فرد – مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر به تفکیک جلسات آموزشی          163