تکنولوژي آموزشي چيست؟
قبل از کاربرد مفهوم جديد تکنولوژي برنامه ريزان و معلمان در راه بهبود امر تدريس و حصول نتايج بهتر آموزش از مواد و وسايل آموزشي با مفهوم «سمعي و بصري» آن کمک مي گرفتند.
مفهوم امروزه تکنولوژي آموزشي- سطحي وسيعتر از مفهوم قبلي داشته و صرفاً در کاربرد مواد و وسايل خلاصه نمي شود.
تکنولوژي آموزشي را مي توان به «مهندسي آموزشي» تشبيه نمود که مي تواند با استفاده از تکنيک هايي که مي داند براي آموزشي طرحي ارائه دهد که ضمن تسهيل آن يادگيري سريع تر، موثرتر و پايدارتري را به همراه داشته باشد.
بهره گيري تکنولوژي از ساير علوم:
تکنولوژي آموزشي از علوم مختلف خصوصاً از علم روان شناسي (روان شناسي تربيتي) بهره ي زيادي مي برد از ديدگاه تکنولوژي آموزشي امروزه ثابت شده آموزش موفق آموزشي است که مبتني بر
خط زنجيره اي طراحي اجراء ارزشيابي باشد.
تعاريف تکنولوژي آموزشي
- تعريف لغوي تکنو به معني فن و روش و لوژي به معناي شناخت
- معني اصطلاحي- استفاده از يافته هاي علمي براي مقاصد آموزشي
- در طول زمان که تکنولوژي آموزشي دچار تغيير و تحول گرديد تعاريف مختلفي نيز از آن ارائه گرديد.
(1950)- آن رشته از فعاليتهاي سيستميک مي دانستند که ماشين، مواد و تکنيک را براي رسيدن به هدفهاي آموزشي و پرورشي به يکديگر نزديک مي کرد.
- تعريف کميته ملي مهندسي آمريکا- مجموعه اي از معلومات ناشي از کاربست علوم آموزشي، يادگيري در دنياي واقعي کلاس درس، همراه با ابزار و روشهايي که کاربست علوم نامبرده در بالا را تسهيل کنند. (آرمزي ودال 1353)
- از ديدگاه جي. آر. گاس: طرح سازمان يافته و استقرار يک سيستم فراگيري که از مزاياي روشهاي نوين ارتباطي جمعي، ابزار و وسايل بصري، سازمان بندي کلاس درس و روش هاي جديد تدريس بهره گيري مي کند.
- تعريف مورد توافق همگان (تعريف جيمز براون و همکاران)
طراحي، اجراء و ارزشيابي سيستميک تمامي فرآيند يادگيري و آموزش براساس هدف هاي مشخص و نتايج تحقيقات در زمينه هاي يادگيري انساني و ارتباط و همچنين به کار گرفتن مجموعه اي از منابع انساني و غيرانساني به منظور ايجاد آموزشي موثرتر.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژي آموزشي (5 مرحله)
مرحله اول- مرحله ابزار و وسايل:
از سال 1900 کارخانه هاي سازنده ابزار شروع به ساختن انواع پروژکتورها کردند که اين ابزارها قادر بودند تصاويري را بر روي پرده نمايش دهند و گاه همزمان صدا را نيز با تصوير توليد کنند.
- بيشتر هدف سرگرم کننده داشت و مواد مورد نياز مدارس توليد نمي شد (جنبه تجارتي داشت).
- عدم توفيق (تحقيق در مورد کارايي آن صورت نگرفته بود- با اهداف هم خواني نداشت. فرد متخصص جهت کار با آن وجود نداشت.
مرحله دوم- مواد آموزشي
در اين مرحله صاحبان صنايع با توجه به دست يافتن به بازار فروش خوبي که پيدا کرده بودند شروع به توليد نرم افزار نموده و کلاسها پرجنب و جوش تر شدند، فيلمبرداري ها، عکاس ها، وارد ميدان شده و شروع به توليد مواد کردند.
- در اين دوره پژوهش هايي درباره ي تأثير رنگ بر آموزش، اندازه و تصوير و همچنين تأثير مشخصات تصويربرداري مورد توجه بيشتر بود.
- عدم توفيق- عناصر ديگري مثل معلم و شاگرد نيز در آموزش دخالت دارند که مد نظر قرار نگرفته بود.
مرحله سوم- مرحله نظامها درسي
- در اين مرحله به اين نتيجه رسيدن براي موفقيت در آموزش بايد بين کليه عناصري که به نحوي در آموزش دخالت دارند هماهنگي صورت گيرد. (اين مرحله از سال 1950 به بعد در غرب مطرح شد).
ويژگي هاي اين دوره:
• توجه دقيق به نيازهاي يادگيرندگان
• متخصصين به کل يادگيري و آموزش مدرسه اي به عنوان يک نطام نگريستند.
• از نظريه عمومي سيستم ها استفاده شد.
• طراحي منظم آموشي (تدريس)- تکنولوژي آموزشي مد نظر قرار گرفت.
• انواع خودآموزها و آموزشهاي برنامه اي به کار گرفته شد.
مرحله چهارم- نظام هاي آموزشي
در اين دوره متخصصين دريافتند که متغيرهاي ديگري بر آموزش موثرند که الزاماً جزء سيستم آموزشي نيستند.
- در اين دوره به نياز خاص فرد و نياز جامعه توجه شد.
- از نظر جامعه شناسان- اقتصاددانان و روان شناسان و تحليل کنندگان نظام به عنوان افراد متخص استفاده شد.
مرحله پنجم- نظامهاي اجتماعي
در کشور ما در حد مقالات پراکنده مي باشد.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژي در ايران
1- مرحله اول- از سال 1306 با ايجاد آزمايشگاه هاي فيزيک و شيمي و علوم زيستي آغاز شد و به دلايل زير ناکام ماند:
- نداشتن کادر متخصص
- کمبود ابزار و وسايل
- عدم اعتماد به کاربرد وسايل
2- مرحله دوم- از سال 1341 با تأسيس اداره ي آموزشي فعاليت هاي سمعي و بصري در وزارت فرهنگ آغاز شد.
توجه به فيلم- خريد فيلمها و جشنواره هاي بين المللي و...
3- مرحله سوم- از سال 1353 آغاز- و با برگزاري دوره ي فوق ليسانس تکنولوژي به اوج رسيد. ادامه ي آموزش هاي برنامه اي و توليد مواد بر اساس آن در همين سال توسط تلويزيون آموزشي شروع شد.
4- مرحله چهارم- ايجاد دانشگاه آزاد و پيام نور از شاخص هاي اين دوره بود.
بر اساس نيازهاي فردي و تربيت افراد متخصص مورد نياز جامعه
قبل از کاربرد مفهوم جديد تکنولوژي برنامه ريزان و معلمان در راه بهبود امر تدريس و حصول نتايج بهتر آموزش از مواد و وسايل آموزشي با مفهوم «سمعي و بصري» آن کمک مي گرفتند.
مفهوم امروزه تکنولوژي آموزشي- سطحي وسيعتر از مفهوم قبلي داشته و صرفاً در کاربرد مواد و وسايل خلاصه نمي شود.
تکنولوژي آموزشي را مي توان به «مهندسي آموزشي» تشبيه نمود که مي تواند با استفاده از تکنيک هايي که مي داند براي آموزشي طرحي ارائه دهد که ضمن تسهيل آن يادگيري سريع تر، موثرتر و پايدارتري را به همراه داشته باشد.
بهره گيري تکنولوژي از ساير علوم:
تکنولوژي آموزشي از علوم مختلف خصوصاً از علم روان شناسي (روان شناسي تربيتي) بهره ي زيادي مي برد از ديدگاه تکنولوژي آموزشي امروزه ثابت شده آموزش موفق آموزشي است که مبتني بر
خط زنجيره اي طراحي اجراء ارزشيابي باشد.
تعاريف تکنولوژي آموزشي
- تعريف لغوي تکنو به معني فن و روش و لوژي به معناي شناخت
- معني اصطلاحي- استفاده از يافته هاي علمي براي مقاصد آموزشي
- در طول زمان که تکنولوژي آموزشي دچار تغيير و تحول گرديد تعاريف مختلفي نيز از آن ارائه گرديد.
(1950)- آن رشته از فعاليتهاي سيستميک مي دانستند که ماشين، مواد و تکنيک را براي رسيدن به هدفهاي آموزشي و پرورشي به يکديگر نزديک مي کرد.
- تعريف کميته ملي مهندسي آمريکا- مجموعه اي از معلومات ناشي از کاربست علوم آموزشي، يادگيري در دنياي واقعي کلاس درس، همراه با ابزار و روشهايي که کاربست علوم نامبرده در بالا را تسهيل کنند. (آرمزي ودال 1353)
- از ديدگاه جي. آر. گاس: طرح سازمان يافته و استقرار يک سيستم فراگيري که از مزاياي روشهاي نوين ارتباطي جمعي، ابزار و وسايل بصري، سازمان بندي کلاس درس و روش هاي جديد تدريس بهره گيري مي کند.
- تعريف مورد توافق همگان (تعريف جيمز براون و همکاران)
طراحي، اجراء و ارزشيابي سيستميک تمامي فرآيند يادگيري و آموزش براساس هدف هاي مشخص و نتايج تحقيقات در زمينه هاي يادگيري انساني و ارتباط و همچنين به کار گرفتن مجموعه اي از منابع انساني و غيرانساني به منظور ايجاد آموزشي موثرتر.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژي آموزشي (5 مرحله)
مرحله اول- مرحله ابزار و وسايل:
از سال 1900 کارخانه هاي سازنده ابزار شروع به ساختن انواع پروژکتورها کردند که اين ابزارها قادر بودند تصاويري را بر روي پرده نمايش دهند و گاه همزمان صدا را نيز با تصوير توليد کنند.
- بيشتر هدف سرگرم کننده داشت و مواد مورد نياز مدارس توليد نمي شد (جنبه تجارتي داشت).
- عدم توفيق (تحقيق در مورد کارايي آن صورت نگرفته بود- با اهداف هم خواني نداشت. فرد متخصص جهت کار با آن وجود نداشت.
مرحله دوم- مواد آموزشي
در اين مرحله صاحبان صنايع با توجه به دست يافتن به بازار فروش خوبي که پيدا کرده بودند شروع به توليد نرم افزار نموده و کلاسها پرجنب و جوش تر شدند، فيلمبرداري ها، عکاس ها، وارد ميدان شده و شروع به توليد مواد کردند.
- در اين دوره پژوهش هايي درباره ي تأثير رنگ بر آموزش، اندازه و تصوير و همچنين تأثير مشخصات تصويربرداري مورد توجه بيشتر بود.
- عدم توفيق- عناصر ديگري مثل معلم و شاگرد نيز در آموزش دخالت دارند که مد نظر قرار نگرفته بود.
مرحله سوم- مرحله نظامها درسي
- در اين مرحله به اين نتيجه رسيدن براي موفقيت در آموزش بايد بين کليه عناصري که به نحوي در آموزش دخالت دارند هماهنگي صورت گيرد. (اين مرحله از سال 1950 به بعد در غرب مطرح شد).
ويژگي هاي اين دوره:
• توجه دقيق به نيازهاي يادگيرندگان
• متخصصين به کل يادگيري و آموزش مدرسه اي به عنوان يک نطام نگريستند.
• از نظريه عمومي سيستم ها استفاده شد.
• طراحي منظم آموشي (تدريس)- تکنولوژي آموزشي مد نظر قرار گرفت.
• انواع خودآموزها و آموزشهاي برنامه اي به کار گرفته شد.
مرحله چهارم- نظام هاي آموزشي
در اين دوره متخصصين دريافتند که متغيرهاي ديگري بر آموزش موثرند که الزاماً جزء سيستم آموزشي نيستند.
- در اين دوره به نياز خاص فرد و نياز جامعه توجه شد.
- از نظر جامعه شناسان- اقتصاددانان و روان شناسان و تحليل کنندگان نظام به عنوان افراد متخص استفاده شد.
مرحله پنجم- نظامهاي اجتماعي
در کشور ما در حد مقالات پراکنده مي باشد.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژي در ايران
1- مرحله اول- از سال 1306 با ايجاد آزمايشگاه هاي فيزيک و شيمي و علوم زيستي آغاز شد و به دلايل زير ناکام ماند:
- نداشتن کادر متخصص
- کمبود ابزار و وسايل
- عدم اعتماد به کاربرد وسايل
2- مرحله دوم- از سال 1341 با تأسيس اداره ي آموزشي فعاليت هاي سمعي و بصري در وزارت فرهنگ آغاز شد.
توجه به فيلم- خريد فيلمها و جشنواره هاي بين المللي و...
3- مرحله سوم- از سال 1353 آغاز- و با برگزاري دوره ي فوق ليسانس تکنولوژي به اوج رسيد. ادامه ي آموزش هاي برنامه اي و توليد مواد بر اساس آن در همين سال توسط تلويزيون آموزشي شروع شد.
4- مرحله چهارم- ايجاد دانشگاه آزاد و پيام نور از شاخص هاي اين دوره بود.
بر اساس نيازهاي فردي و تربيت افراد متخصص مورد نياز جامعه