تمرينات مربوط به حيطه ديداري
با توجه به آزمون وكسلر و نتايج آزمون ادراك بينايي فراستيگ و با توجه به نوع و تشخيص نقص در هر زمينه تمرينات مختلف را از كتاب (همه مي تونن زرنگ باشن) انتخاب كرده و با دانش آموز كار مي كنيم.
علاوه بر تمرينات بالا از تمرينات زير استفاده مي كنيم.
الف- تمرينات حركتي ظريف:
- تمرينات پرتاب كردن و گرفتن
1) پرتاب كردن: پرتاب اشياء به سوي هدف، مربي يا كودكان ديگر را مي توان با اشياء زير انجام داد: بادكنك، اسفنج مرطوب، گلوله هاي نخي و توپ هاي پلاستيكي در اندازه هاي مختلف.
2) گرفتن: گرفتن مهارتي است مشكل تر از پرتاب كردن و كودك مي تواند اين بار همان اشياء مذكور را كه از سوي مربي يا كودكان ديگر به سوي او پرتاب مي شود بگيرد.
3) بازي هاي با توپ: بسياري از بازي هاي با توپ به رشد هماهنگي هاي حركتي كمك مي كنند.
بازي واليبال با بادكنك، غلتاندن توپ به سوي يك هدف، زدن توپ به سوي زمين و بالا رفتن و گرفتن آن، پرتاب توپ به سوي هدفي بر روي ديوار از جمله مثال هاي مربوط به اين قسمت است.
4) بازي هاي با تيوپ تاير: تيوپ هاي كهنه اتومبيل ها از جمله ابزار مفيدي هستند كه مي توانند در غلتاندن و انداختن و گرفتن مورد استفاده قرار گيرند.
تمرينات هماهنگي چشم و دست:
5) ترسيم با ردگيري: كودك بايد با ردگيري خطوط، تصاوير، طرح ها، حروف و يا اعداد، آنها را روي كاغذ پوست پيازي يا استنسيل ترسيم كند. براي كمك به طفل گذاشتن فلش، نشانه هاي رنگي و اعداد ضروري است تا بتواند بخوبي از عهده اين كار برآيد.
6) كنترل آب: ريختن آب به مقدار معين و حمل آن در كوزه يا ظروف مدرج از تمرينات مفيد در اين زمينه است. براي مشكلتر كردن كار مي توان از اندازه هاي كوچكتر و دقيق استفاده كرد. با استفاده كردن رنگ به آب اين فعاليت جالب تر مي شود.
7) بريدن با قيچي: با انتخاب فعاليت هايي مناسب مي توان از كودك خواست كه با قيچي چيزهايي را ببرد. مثلاً آسان ترين راه علامت گذاري حاشيه كاغذ است تا كودك در امتداد خطوط تعيين شده آنرا ببرد. برخي كودكان ممكن است نياز به الگوي مقوايي داشته باشند كه با قرار دادن آن روي كاغذ بهتر بتوانند قيچي را بكار گيرند. بريدن و درآوردن اشكال هندسي مشخص نظير مربع، مستطيل و مثلث آسانتر است. براي بهتر بريدن مي توان از علايم هدايت كننده رنگي سود برد تا جهت برش بهتر مشخص شود. برش از روي خطوط منحني و دايره در ادامه مرحله قبل صورت مي گيرد و پس از آن برش تصاوير و نيز الگوهايي كه با نقطه چين يا خطوط كمرنگ مشخص شده اند انجام مي گيرد. در اينجا بايد به اين نكته توجه داشت كه نحوه گرفتن قيچي و كاربرد آن از سوي كودك بسيار اهميت دارد.
8) نمونه سازي: به كودك بگوييد طرحهايي از انواع شكلهاي هندسي را ترسيم و بعد آنها را روي مقوا، چوب، پلاستيك، يا فيلم هاي راديوگرافي بلااستفاده و ظروف نايلوني غذاها ببرد. كودك مي تواند هم از قطعه بريده شده و هم از ورق سوراخ شده به عنوان كليشه استفاده كند.
9) بند بستن: استفاده از مقوا كه روي آن نقاشي با منگنه سوراخ شده و يا پگ برد (تخته ميخ دار) منقوش براي اين كار مناسب است. كودك با استفاده از بند بلند كفش، نخ، رشته سيم يا زه و با گذراندن آن از داخل اين سوراخ ها يا قلاب كردن آن به دور ميخ ها به يك شكل معين دست مي يابد.
10) بازي وردنه يا نورد: نوارهاي باريكي را روي يك نورد يا وردنه بچسبانيد. توپي را با يك نخ در تيررس چشم آويزان كنيد و در پشت آن مقوايي با نوارهاي رنگي نصب كنيد توپ با يك قسمت از وردنه كه نوار رنگي خاصي دارد زده مي شود و به نقطه معيني در روي مقوا برخورد مي نمايد. براي مثال به كودك گفته مي شود كه با قسمت قرمز وردنه توپ را به نحوي بايد بزني كه توپ به قسمت سبز مقوا برخورد نمايد.
11) بازي هاي ابتدايي: بسياري بازي هاي ابتدايي و پيش از دبستان، نظير كوبيدن ميخ چوبي با چكش، بازي هاي چكش و ميخ معمولي، و انداختن اشكال به داخل سوراخ ها مي تواند براي كنترل حركتي ظريف تمرينات مفيدي باشد.
12) تمرينات مداد و كاغذ: رنگ آميزي كتب، كتاب هاي آمادگي، كتاب هايي با اشكال نقطه چين و كتاب هاي كودكستاني، بهترين ابزار تمرينات مداد و كاغذي براي رشد اعمال حركتي ظريف و هماهنگي چشم و دست مي باشد.
13) آدمك خيمه شب بازي. آدمك گرداني و به حركت درآوردن آنها: فرصتي براي رشد هماهنگي چشم و دست فراهم مي آورد. حركات موزون و حركات ظريف انگشتان و دست ها را توسعه مي دهد.
14) گيره لباس: تعدادي گيره لباس معين مي كنيم كه بايد به يك بند و يا دور يك شكل هندسي چسبانده شوند. از كودكان مي خواهيم كه هر يك به اين كار اقدام كنند و وقت وقت مشخصي براي آن تعيين مي كنيم، تعداد گيره هاي چسبانده شده از سوي هر كودك شمرده مي شود.
15) كپي طرحها: كودكان به يك طرح هندسي توجه كرده و بعد آن را روي يك قطعه كاغذ كپي مي كنند.
16) تا كردن كاغذ: تمرينات تاكردن كاغذ معمولي براي رشد و هماهنگي چشم و دست مي تواند مفيد باشد مشروط بر آنكه براساس راهنمايي هاي دقيق و برنامه ريزي شده باشد. در اينصورت كنترل حركتي ظريف حاصل مي شود.
17) تمرين نقطه، نقطه: در اين تمرين كودك نقطه هاي روي تخته سياه را با كشيدن خط به هم متصل مي كند. نقطه ها ممكن است در وضعيت ها و تعداد مختلفي باشد و كودك بايد خطوط اتصال را به صور گوناگون ترسيم نمايد.
18) ترسيم دو دايره: كودك مي تواند دواير بزرگي را با يك دست، دو دست در جهت عقربه هاي ساعت و يا بالعكس روي تخته سياه ترسيم كند.
19) اشكال هندسي: كودك مي تواند تمرينات مشابه مورد فوق را با خطوط (افقي، عمودي، مايل) انجام داده و اشكال مختلف هندسي (مثلث، مربع، مستطيل، لوزي) را روي تخته سياه رسم كند. در ابتدا وي مي تواند از الگوهاي بريده شده اي استفاده كند و بعد اشكال را از روي مدل كپي كند.
20) حروف و اعداد: كودك روي تابلو به تمرين حروف و اعداد دست مي زند. حروف را مي تواند به دو صورت جدا از هم و يا چسبيده به هم بنويسد.
21) بازآموزي تعقيب چشمي: در اين تمرين كودك بايد يك هدف متحرك را با چشم هاي خود تعقيب كند. هدف ممكن است مداد پاك كن، ته يك مداد، نور يك چراغ قوه ظريف، يا انگشت آزمايشگر باشد. هدف در يك قوس افقي مي تواند حركت كند كه ميدان تحرك آن به چپ و به راست مي تواند حدود چهل سانتيمتر باشد. همچنين هدف مي تواند به صورت عمودي از بالا به پايين و بالعكس و نيز به طور مايل و يا حركت چرخشي و دوراني باشد. تمرينات مشابهي را نيز مي توان با يك چشم بسته انجام داد.
22) انگشت و نور چراغ قوه: كودك مي تواند نور يك چراغ قوه را با چشم و انگشت خود تعقيب كند و يا نوري را كه مربي او از يك چراغ قوه روي ديوار مي اندازد را با چشم و انگشت خود تعقيب كند و يا نوري را كه مربي او از يك چراغ قوه روي ديوار مي اندازد با نور چراغي كه در دست خود اوست تعقيب كند.
23) توپ متحرك: كودك را واداريد كه به جنبش هاي يك توپ توجه كند. مربي ابتدا توپ بزرگي را به حركت در مي آورد. سپس توپ هاي كوچك و كوچكتر به حدي كه بتوان كوچكترين آن را با يك قلاب از سقف آويخت و همينطور به اين تمرين ادامه داد.
24) تمركز سريع: كودك را واداريد به قلمي كه در فاصله حدود سي سانتيمتري در مقابل او گرفته شده توجه كند، سپس توجه خود را سريعاً به هدفي كه روي ديوار قرار گرفته متمركز سازد، و باز سريعاً توجه خود را به مداد برگرداند، و اين تمرين را به تكرار عمل كند. مي توانيد هدف ها را تغيير دهيد و نقاط ديگري را در اتاق انتخاب نمائيد.
25) رديابي با چشم: فراگير بايد مسيري را بر روي كاغذ با بكار بردن مدادرنگي دنبال كند، سپس همان مسير را با انگشت رديابي كند و در ادامه تمرين منحصراً اين كار را با چشم انجام دهد. اين مسيرها مي تواند رفته رفته پيچيده تر شده به نحوي كه خطوط همديگر را قطع كرده و يا روي هم بيفتند و يا مسيرها تغيير مكرر داشته باشند.
با توجه به آزمون وكسلر و نتايج آزمون ادراك بينايي فراستيگ و با توجه به نوع و تشخيص نقص در هر زمينه تمرينات مختلف را از كتاب (همه مي تونن زرنگ باشن) انتخاب كرده و با دانش آموز كار مي كنيم.
علاوه بر تمرينات بالا از تمرينات زير استفاده مي كنيم.
الف- تمرينات حركتي ظريف:
- تمرينات پرتاب كردن و گرفتن
1) پرتاب كردن: پرتاب اشياء به سوي هدف، مربي يا كودكان ديگر را مي توان با اشياء زير انجام داد: بادكنك، اسفنج مرطوب، گلوله هاي نخي و توپ هاي پلاستيكي در اندازه هاي مختلف.
2) گرفتن: گرفتن مهارتي است مشكل تر از پرتاب كردن و كودك مي تواند اين بار همان اشياء مذكور را كه از سوي مربي يا كودكان ديگر به سوي او پرتاب مي شود بگيرد.
3) بازي هاي با توپ: بسياري از بازي هاي با توپ به رشد هماهنگي هاي حركتي كمك مي كنند.
بازي واليبال با بادكنك، غلتاندن توپ به سوي يك هدف، زدن توپ به سوي زمين و بالا رفتن و گرفتن آن، پرتاب توپ به سوي هدفي بر روي ديوار از جمله مثال هاي مربوط به اين قسمت است.
4) بازي هاي با تيوپ تاير: تيوپ هاي كهنه اتومبيل ها از جمله ابزار مفيدي هستند كه مي توانند در غلتاندن و انداختن و گرفتن مورد استفاده قرار گيرند.
تمرينات هماهنگي چشم و دست:
5) ترسيم با ردگيري: كودك بايد با ردگيري خطوط، تصاوير، طرح ها، حروف و يا اعداد، آنها را روي كاغذ پوست پيازي يا استنسيل ترسيم كند. براي كمك به طفل گذاشتن فلش، نشانه هاي رنگي و اعداد ضروري است تا بتواند بخوبي از عهده اين كار برآيد.
6) كنترل آب: ريختن آب به مقدار معين و حمل آن در كوزه يا ظروف مدرج از تمرينات مفيد در اين زمينه است. براي مشكلتر كردن كار مي توان از اندازه هاي كوچكتر و دقيق استفاده كرد. با استفاده كردن رنگ به آب اين فعاليت جالب تر مي شود.
7) بريدن با قيچي: با انتخاب فعاليت هايي مناسب مي توان از كودك خواست كه با قيچي چيزهايي را ببرد. مثلاً آسان ترين راه علامت گذاري حاشيه كاغذ است تا كودك در امتداد خطوط تعيين شده آنرا ببرد. برخي كودكان ممكن است نياز به الگوي مقوايي داشته باشند كه با قرار دادن آن روي كاغذ بهتر بتوانند قيچي را بكار گيرند. بريدن و درآوردن اشكال هندسي مشخص نظير مربع، مستطيل و مثلث آسانتر است. براي بهتر بريدن مي توان از علايم هدايت كننده رنگي سود برد تا جهت برش بهتر مشخص شود. برش از روي خطوط منحني و دايره در ادامه مرحله قبل صورت مي گيرد و پس از آن برش تصاوير و نيز الگوهايي كه با نقطه چين يا خطوط كمرنگ مشخص شده اند انجام مي گيرد. در اينجا بايد به اين نكته توجه داشت كه نحوه گرفتن قيچي و كاربرد آن از سوي كودك بسيار اهميت دارد.
8) نمونه سازي: به كودك بگوييد طرحهايي از انواع شكلهاي هندسي را ترسيم و بعد آنها را روي مقوا، چوب، پلاستيك، يا فيلم هاي راديوگرافي بلااستفاده و ظروف نايلوني غذاها ببرد. كودك مي تواند هم از قطعه بريده شده و هم از ورق سوراخ شده به عنوان كليشه استفاده كند.
9) بند بستن: استفاده از مقوا كه روي آن نقاشي با منگنه سوراخ شده و يا پگ برد (تخته ميخ دار) منقوش براي اين كار مناسب است. كودك با استفاده از بند بلند كفش، نخ، رشته سيم يا زه و با گذراندن آن از داخل اين سوراخ ها يا قلاب كردن آن به دور ميخ ها به يك شكل معين دست مي يابد.
10) بازي وردنه يا نورد: نوارهاي باريكي را روي يك نورد يا وردنه بچسبانيد. توپي را با يك نخ در تيررس چشم آويزان كنيد و در پشت آن مقوايي با نوارهاي رنگي نصب كنيد توپ با يك قسمت از وردنه كه نوار رنگي خاصي دارد زده مي شود و به نقطه معيني در روي مقوا برخورد مي نمايد. براي مثال به كودك گفته مي شود كه با قسمت قرمز وردنه توپ را به نحوي بايد بزني كه توپ به قسمت سبز مقوا برخورد نمايد.
11) بازي هاي ابتدايي: بسياري بازي هاي ابتدايي و پيش از دبستان، نظير كوبيدن ميخ چوبي با چكش، بازي هاي چكش و ميخ معمولي، و انداختن اشكال به داخل سوراخ ها مي تواند براي كنترل حركتي ظريف تمرينات مفيدي باشد.
12) تمرينات مداد و كاغذ: رنگ آميزي كتب، كتاب هاي آمادگي، كتاب هايي با اشكال نقطه چين و كتاب هاي كودكستاني، بهترين ابزار تمرينات مداد و كاغذي براي رشد اعمال حركتي ظريف و هماهنگي چشم و دست مي باشد.
13) آدمك خيمه شب بازي. آدمك گرداني و به حركت درآوردن آنها: فرصتي براي رشد هماهنگي چشم و دست فراهم مي آورد. حركات موزون و حركات ظريف انگشتان و دست ها را توسعه مي دهد.
14) گيره لباس: تعدادي گيره لباس معين مي كنيم كه بايد به يك بند و يا دور يك شكل هندسي چسبانده شوند. از كودكان مي خواهيم كه هر يك به اين كار اقدام كنند و وقت وقت مشخصي براي آن تعيين مي كنيم، تعداد گيره هاي چسبانده شده از سوي هر كودك شمرده مي شود.
15) كپي طرحها: كودكان به يك طرح هندسي توجه كرده و بعد آن را روي يك قطعه كاغذ كپي مي كنند.
16) تا كردن كاغذ: تمرينات تاكردن كاغذ معمولي براي رشد و هماهنگي چشم و دست مي تواند مفيد باشد مشروط بر آنكه براساس راهنمايي هاي دقيق و برنامه ريزي شده باشد. در اينصورت كنترل حركتي ظريف حاصل مي شود.
17) تمرين نقطه، نقطه: در اين تمرين كودك نقطه هاي روي تخته سياه را با كشيدن خط به هم متصل مي كند. نقطه ها ممكن است در وضعيت ها و تعداد مختلفي باشد و كودك بايد خطوط اتصال را به صور گوناگون ترسيم نمايد.
18) ترسيم دو دايره: كودك مي تواند دواير بزرگي را با يك دست، دو دست در جهت عقربه هاي ساعت و يا بالعكس روي تخته سياه ترسيم كند.
19) اشكال هندسي: كودك مي تواند تمرينات مشابه مورد فوق را با خطوط (افقي، عمودي، مايل) انجام داده و اشكال مختلف هندسي (مثلث، مربع، مستطيل، لوزي) را روي تخته سياه رسم كند. در ابتدا وي مي تواند از الگوهاي بريده شده اي استفاده كند و بعد اشكال را از روي مدل كپي كند.
20) حروف و اعداد: كودك روي تابلو به تمرين حروف و اعداد دست مي زند. حروف را مي تواند به دو صورت جدا از هم و يا چسبيده به هم بنويسد.
21) بازآموزي تعقيب چشمي: در اين تمرين كودك بايد يك هدف متحرك را با چشم هاي خود تعقيب كند. هدف ممكن است مداد پاك كن، ته يك مداد، نور يك چراغ قوه ظريف، يا انگشت آزمايشگر باشد. هدف در يك قوس افقي مي تواند حركت كند كه ميدان تحرك آن به چپ و به راست مي تواند حدود چهل سانتيمتر باشد. همچنين هدف مي تواند به صورت عمودي از بالا به پايين و بالعكس و نيز به طور مايل و يا حركت چرخشي و دوراني باشد. تمرينات مشابهي را نيز مي توان با يك چشم بسته انجام داد.
22) انگشت و نور چراغ قوه: كودك مي تواند نور يك چراغ قوه را با چشم و انگشت خود تعقيب كند و يا نوري را كه مربي او از يك چراغ قوه روي ديوار مي اندازد را با چشم و انگشت خود تعقيب كند و يا نوري را كه مربي او از يك چراغ قوه روي ديوار مي اندازد با نور چراغي كه در دست خود اوست تعقيب كند.
23) توپ متحرك: كودك را واداريد كه به جنبش هاي يك توپ توجه كند. مربي ابتدا توپ بزرگي را به حركت در مي آورد. سپس توپ هاي كوچك و كوچكتر به حدي كه بتوان كوچكترين آن را با يك قلاب از سقف آويخت و همينطور به اين تمرين ادامه داد.
24) تمركز سريع: كودك را واداريد به قلمي كه در فاصله حدود سي سانتيمتري در مقابل او گرفته شده توجه كند، سپس توجه خود را سريعاً به هدفي كه روي ديوار قرار گرفته متمركز سازد، و باز سريعاً توجه خود را به مداد برگرداند، و اين تمرين را به تكرار عمل كند. مي توانيد هدف ها را تغيير دهيد و نقاط ديگري را در اتاق انتخاب نمائيد.
25) رديابي با چشم: فراگير بايد مسيري را بر روي كاغذ با بكار بردن مدادرنگي دنبال كند، سپس همان مسير را با انگشت رديابي كند و در ادامه تمرين منحصراً اين كار را با چشم انجام دهد. اين مسيرها مي تواند رفته رفته پيچيده تر شده به نحوي كه خطوط همديگر را قطع كرده و يا روي هم بيفتند و يا مسيرها تغيير مكرر داشته باشند.