پایان نامه جایگاه بزه دیده در مسئولیت کیفری متهم در حقوق کیفری ایران

توضیحات: پایان نامه جایگاه بزه دیده در مسئولیت کیفری متهم در حقوق کیفری ایران/رشته حقوق در 133 صفحه در قالب wordو قابل ویرایش همراه با توضیحات کامل     چکیده: عده ای از جرم شناسان در مقام حل معمای بزهکاری و علت شناسی جرم پژوهشی های خود را به روی بزه دیده متمرکز کردند تا سهم، نقش، شخصیت، منش و.. وی را در تکوین جرم برآورد نمایند. این رهیافت جدید باعث ظهور رشته جدیدی به نام بزه دیده شناسی شد. بزه دیده از دو دیدگاه متفاوت مورد توجه قرار گرفت. در دیدگاه نخست بزه دیده و تاثیر وی در فرایند ارتکاب جرم تاکید می شود. دیدگاه دوم که بیشتر از اواسط دهه 1970 آغاز شد به حمایت از بزه دیده و ارائه راهکارهایی در این زمینه تاکید دارد. قانونگذار ایران نیز از گذشته تا به حال در قوانین ماهوی حدود، قصاص، دیات وتعزیرات با تاثیرپذیری از حقوق عرفی و وقوف بر تحولات کیفری و تاسی از نظام های پیشرفته ای همچون فرانسه، به این مساله، مقررات موضوعه قرار داده و سعی کرده است به شیوه ها و روش های مختلفی از توجه به بزه دیده در مراحل مختلف رسیدگی به جرم از جمله مرحله ی تعیین و اجرای مجازات غافل نماند. اما علی رغم وجود جلوه هایی از عدالت ترمیمی در نظام کیفری ایران، هنوز با این رویکرد و تفکرات جدید آن فاصله داریم. هر چند که افزایش میزان جرایم و به تبع آن تورم جمعیت کیفری باعث شده است مسئولان ما ضرورت استفاده از ساز و کارهای ترمیمی را کاملاً درک کنند لیکن قوانین فعلی ما نمی تواند به نحو اثر بخشی بر این مشکلات فائق آید هرچند در قانون مجازات اسلامی مصوب1/2/1392 تا حدودی به این مشکلات توجه شده است. برای نمونه پذیرش نهادهای نوینی همچون معافیت از کیفر، تعویق صدور حکم و یا نظام نیمه آزادی در راستای توجه به این مشکلات بوده است. اصلاح مقررات کیفری با رویکرد بزه دیده محور، امری ضروری بنظر می رسد.   واژگان کلیدی: بزه دیده، عدالت ترمیمی، تعیین کیفر، اجرای کیفر.                   1-1: بیان مساله امروزه افزایش جرائم، گسترش فعالیت های مجرمانه و ظهور اشکال نوین بزهکاری و افزایش جرائم سازمان یافته باعث  ایجاد ناامنی در جوامع انسانی شده است به گونه ای که بزهکاری به عنوان یکی از نگرانی های مردم در آمده است. در این راستا دولتها با برنامه ریزی و سیاستگذاری جهت کنترل و تخفیف احساس ناامنی از طریق پیشگیری از ارتکاب جرم و سرکوبی آن بر آمده اند. تفاوت مشهود جوامع در میزان و نوع تنبیهی است که بر اساس قوانین حقوقی آن جامعه تعیین می شود. واکنش عملی در قبال اعمالی که سرپیچی از قوانین و مقررات اجتماعی و نقض آنها تلقی شود، سابقه ای به قدمت جوامع بشری دارد. بدین سان هر جامعه بشری چه آگاهانه و با مطالعه و چه ارتجالاً از طریق سرکوبی محض و یا همراه با اقدامات و تدابیر خاص همواره در صدد پیشگیری از بزهکاری بوده است. همین امر زمینه طرح و بحث علمی دربارۀ ماهیت و جایگاه بزه دیده در تعیین کیفر و اعمال آن را به وجود آورده است. به علاوه، حمایت از بزه دیدگان به تدریج به حمایت از قربانیان غیر مستقیم جرم، یعنی افرادی که به نوعی با قربانیان مستقیم ارتباط دارند (افراد تحت تکفل و خانوادۀ قربانی) تسری داده شد. هر چه قوانین کیفری از نوشتگان یکپارچه تر و مبتنی بر آموزه های حقوقی و نظریه های ثابت شده علمی برخوردار باشند، به همان نسبت قوانین با قوام تر بوده و بهترمی توانند از عهده برقراری نظم عمومی و پیشگیری عادلانه از جرم برآیند و بازپروری انسان مدارانه بزهکاران و بویژه بازسازی منصفانه بزه دیدگان و جبران آثار بزه دیدگی آنان را تسهیل خواهند کرد. در سیاست جنایی ماهوی اسلام آن هم در جرائم اموال و مالکیت از قبیل سرقت، نقش بزه دیده مورد توجه است. اینکه سرقت حدی به سرقت تعزیری تغییر عنوان می دهد به واسطه توجه قانون گذار اسلام به نقش بزه دیده است. اگر بزه دیده فرزند بزهکار باشد (پدر) دست پدر را قطع نمی کنند، اگر بزه دیده مال را در حرز مخصوص به خود نگذارد، سرقت، حدی نیست و یا در مبحث کلاهبرداری اگر بزه دیده برخلاف واقع بودن اظهارات کلاهبردار علم داشته است کلاهبرداری مصداق پیدا نمی کند و عنصر فریب باید موجود باشد. یا در مبحث خیانت در امانت، سپردن مال از ناحیه بزه دیده شرط می باشد. با توجه به مراتب قانون گذار اسلامی نقش بزه دیده را در فرایند و تکوین جرم مدنظر قرار داده است. عده ای از جرم شناسان در مقام حل معمای بزهکاری و علت شناسی جرم پژوهشی های خود را به روی بزه دیده متمرکز کردند تا سهم، نقش ، شخصیت ، منش و.. وی را در تکوین جرم برآورد نمایند. این رهیافت جدید باعث ظهور رشته جدیدی به نام بزه دیده شناسی شد. بزه دیده از دو دیدگاه متفاوت مورد توجه قرار گرفت. در دیدگاه نخست بزه دیده و تاثیر وی در فرایند ارتکاب جرم تاکید می شود. دیدگاه دوم که بیشتر از اواسط دهه 1970 آغاز شد به حمایت از بزه دیده و ارائه راهکارهایی در این زمینه تاکید دارد. قانونگذار ایران نیز از گذشته تا به حال در قوانین ماهوی حدود، قصاص، دیات وتعزیرات با تاثیری از حقوق عرفی و وقوف بر تحولات کیفری و تاسی از نظام های پیشرفته ای همچون فرانسه، به این مساله مقررات موضوعه قرار داده و سعی کرده است به شیوه ها و روش های مختلفی از توجه به بزه دیده در مراحل مختلف رسیدگی به جرم از جمله مرحله ی تعیین و اجرای مجازات غافل نماند. اما باید گفت علی رغم وجود جلوه هایی از عدالت ترمیمی در نظام کیفری ایران، هنوز با این رویکرد و تفکرات جدید آن فاصله داریم. هر چند که افزایش میزان جرایم و به تبع آن تورم جمعیت کیفری باعث شده است مسئولان ما ضرورت استفاده از ساز و کارهای ترمیمی را کاملاً درک کنند لیکن قوانین فعلی ما نمی تواند به نحو اثر بخشی بر این مشکلات فائق آید هرچند در قانون مجازات اسلامی مصوب1/2/1392 تا حدودی به این مشکلات توجه شده است.برای نمونه پذیرش نهادهای نوینی همچون معافیت از کیفر ،تعویق صدور حکم و یا نظام نیمه آزادی در راستای توجه به این مشکلات بوده است. اصلاح مقررات کیفری با رویکرد بزه دیده محور، امری ضروری بنظر می رسد پایان نامه حاضر به کاوش و بررسی در قوانین و مقررات حاکم در جمهوری اسلامی ایران، ناظر به جایگاه بزه دیده، نحوۀ برخورد با بزهکار از طریق سرکوبی و پیشگیری از ارتکاب جرم توسط آنان می پردازد که قوانین و مقررات مذکور در حقوق ایران در قبال بزه دیده می باشد. دغدغه اصلی پژوهش حاضر این سوال ضروری است نقش بزه دیده در مسئولیت کیفری بزهکار در حقوق کیفری ایران بر چه مبنایی استوار است تحقیق پیش رو در پی پاسخگویی به این سوال است.   1-2: پیشینه تحقیق درباره موضوع پژوهش اثر یا تحقیق جامعی تهیه نشده است. تنها چند اثر تالیف شده است که بگونه ای با موضوع تحقیق حاضر در ارتباط است که در زیر به آنها اشاره می شود. - مقاله " سیاست جنایی حمایت از بزه دیدگان" اثر دکتر عبدالله توجهی، فصلنامه آموزش عالی قم، سال 1378. - مقاله "تزاحم مصلحت گرایی و حقوق بزه دیده در حقوق جزای اسلامی" اثر محمد هادی صادقی، سال 1384 که در فصلنامه مدرس علوم انسانی به چاپ رسیده است. مصلحت گرایی، سیاست خاصی است که متاثر از منابع حقوق جزای اسلامی، امکان سنجش سودمندی واکنشهای جزایی را از طرف دادرسان فراهم می سازد.   فهرست مطالب: چکیده    1 فصل اول : کلیات تحقیق 1-1: بیان مساله    3 1-2: پیشینه تحقیق            4 1-3: اهداف تحقیق 6 1-4: سوال تحقیق  6 1-5: فرضیات تحقیق           6 1-6: جنبه نوآوری تحقیق      7 1-7: روش تحقیق   7 فصل دوم : مفهوم شناسی و مبانی نظری تحقیق 2-1: تبیین مفاهیم  10 2-1-1: تعریف، مفهوم و انواع بزه دیده   10 2-1-1-1: تعریف بزه دیده از دیدگاه های مختلف   10 2-1-1-2: واژه های معادل بزه دیده       12 2-2: مبانی حمایت از بزه‏دیده 13 2-2-1: مبنای هنجاری         13 2-2-2: کوتاهی دولت‏ها در جلوگیری از پدیده مجرمانه       13 2-2-3: الغای نظام کیفری     14 2-2-4: پیش‏گیری از جرم      14 2-2-5: مبنای عقیدتی         15 2-3: سیر تحول مجازات ها و نقش بزه دیده در آن 17 2-3-1: دوره انتقام و جنگ های خصوصی          18 2-3-2: دوره دادگستری خصوصی        19 2-3-3: دوره تعدیل کلی انتقام           19 2-3-4: دوره جدید و پیدایش بزه دیده شناسی   20 فصل سوم : نقش بزه دیده در سقوط و تخفیف کیفر 3-1: بزه دیده و سقوط مجازات           23 3-1-1: نقش بزه دیده در جرایم قابل گذشت      25 3-1-2: بزه دیده و ترک تعقیب 28 3-1-3: بررسی حقوق تطبیقی در این مورد         29 3-1-3-1: تاخیر ساده صدور حکم        30 3-1-3-2: بزه دیده و تاخیر آزمایشی صدور حکم   30 3-1-3-3: تاخیر با دستور صریح           31 3-2: بزه دیده و تخفیف مجازات در جرائم           32 3-2-1: تخفیف مجازات         32 3-2-2: جهات تخفیف           33 3-2-2-1: جهات مربوط به شخص مجرم 33 3-2-2-2: جهات مربوط به شخص بزه دیده         34 3-3: نقش بزه دیده در مجازت های حدی          37 3-3-1: بزه دیده شناسی علمی یا اولیه در مجازات های حدی        37 3-3-1-1: سن بزه دیده        38 3-3-1-2: رابطه محرمیت سببی بزهکار و بزه دیده            39 3-3-1-3: مسلمان بودن بزه دیده        41 3-3-1-4: خصوصیات بزه دیده قذف      42 3-3-1-5: نقش بزه دیده در جرم سرقت حدی     42 3-3-2: رویکرد بزه دیده شناسی حمایتی در جرایم حدی    44 3-3-2-1: اصرار بر بزه پوشی  44 3-3-2-2: سخت گیری در اثبات           45 3-3-2-3: قابل گذشت یا غیر قابل گذشت بودن جرایم حدی           46 3-3-2-4: عفو حاکم            47 3-4: نقش بزه دیده در مجازات های قصاص و دیه 49 3-4-1: بزه دیده شناسی علمی یا اولیه در مجازات قصاص 50 3-4-1-1: وجود رابطه پدر و فرزندی بین قاتل و مقتول         50 3-4-1-2: جنس بزه دیده      52 3-4-1-3: وضیعت روانی بزه دیده         53 3-4-2: بزه دیده شناسی حمایتی در مجازات قصاص        54 3-4-2-1: عفو بزه دیده         55 3-4-2-2: عفو اولیای دم       55 3-4-2-3: عفو ولی امر یا حاکم           57 3-4-3: نقش بزه دیده در دیه 57 3-4-4: بزه دیده شناسی حمایتی در دیات        60 3-4-5: نقش بزه دیده در کیفرهای تعزیری         61 3-4-5-1: بزه دیده شناسی علمی یا اولیه در تعزیرات       63 الف) تخلیه اطلاعاتی از سوی دشمن   63 ب) شکستن مهر یا پلمپ توسط مستحفظ         64 ج) فرار زندانی به دلیل مسامحه و اهمال مامور موظف      64 د) اضطرار راشی و ربا دهنده به دادن رشوه و ربا 65 ه) سوء استفاده از ضعف نفس شخصی و...      66 و) دفاع مشروع     66 ز) قتل در فراش     67 ح) واداشتن کودکان به تکدی گری       68 ط) کمک رسانی به مصدوم توسط راننده خاطی  68 3-4-5-2: بزه دیده شناسی حمایتی در مجازات های تعزیری           69 الف) اختیار حاکم در تعزیرات  70 ب) جرایم قابل گذشت در تعزیرات       71 فصل چهارم : نقش بزه دیده در اجرا و اعمال کیفر متهم در حقوق کیفری ایران 4-1: مشارکت بزه دیده در فرآیند دادرسی کیفری            73 4-1-1: مشارکت فعال بزهدیده در فرآیند دادرسی کیفری   73 4-1-1-1: به جریان انداختن دعوای عمومی و خصوصی      74 الف) دعوای عمومی            76 ب) دعوای خصوصی            77 4-1-1-2: توقف تعقیب          80 الف) توقف تعقیب توسط بزه دیده        80 ب) توقف تعقیب توسط نهادهای عمومی           84 4-1-2: مشارکت منفعل بزه دیده در فرآیند دادرسی کیفری 87 4-2: بزه دیده وتعویق صدور حکم         92 4-3 : بزه دیده و تعلیق اجرای مجازات  93 4-3-1: سابقه تعلیق مجازات در مقررات موضوعه 93 4-3-1-1: تعلیق اجرای مجازات در مقررات قبل ازانقلاب      93 4-3-1-2: تعلیق اجرای مجازات در مقررات پس از انقلاب     94 4-4: بزه دیده و آزادی مشروط            96 4-4-1: سابقه آزادی مشروط در مقررات موضوعه 97 4-4-1-1: آزادی مشروط در مقررات قبل از انقلاب 97 4-4-1-2: آزادی مشروط در مقررات پس از انقلاب 97 4-4-2: نقش بزه دیده در آزادی مشروط 98 4-5: اعلام گذشت بزه دیده پس از صدور حکم    100 4-5-1: گذشت بزه دیده در مجازات قصاص، حدود و دیه     100 4-5-1-1: مجازات قصاص      100 الف) قصاص نفس  100 ب) قصاص عضو     101 4-5-1-2: مجازات حدود        102 4-5-1-3: مجازات دیه          102 4-5-2: تعزیرات      103 4-5-2-1: اعلام گذشت بزه دیده درجرایم قابل گذشت      103 4-5-2-2: اعلام گذشت بزه دیده در جرایم غیر قابل گذشت            104 4-6: ضرر و زیان ناشی از جرم و نحوه ی جبران خسارت بزه دیده      106 4-6-1: ضرر و زیان ناشی از جرم و انواع آن         106 4-6-1-1: تعریف ضرر و زیان ناشی از جرم          106 4-6-1-2: انواع ضرر و زیان ناشی از جرم            107 الف) ضرر و زیان مادی ناشی از جرم    107 ب) خسارت معنوی ناشی از جرم       108 ج) منافع ممکن الحصول        108 4-6-2: صورت های مختلف جبران خسارت از بزه دیده        109 4-6-2-1: جبران خسارت از بزه دیده توسط بزه کار            109 الف) پرداخت نقدی خسارت  111 ب) ترمیم عینی خسارت به صورت اعاده وضع به حالت سابق          111 ج) ترمیم عینی خسارت از طریق ضبط و استرداد اموال حاصل از جرم 111 4-6-2-2: جبران خسارت بزه دیده به وسیله دولت و نهاد های عمومی           112 الف) پرداخت خسارت بزه دیده از بیت المال       113 ب) پرداخت خسارت از طریق وزارت کشور          114 فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات 5-1: نتیجه گیری    117 5-2: پیشنهادات    120 منابع و مآخذ فهرست منابع ومآخذ           122 الف) کتب فارسی  122 ب) کتب عربی      124 ج) مقالات            125 د) پایان نامه ها     125