در اين مقاله با معرّفي مفهوم جديد سر مايه بهداشتي واستفاده از الگوي گسترش يافته سولو و دادههاي آماري 33 كشور در حال توسعه ،اثر مخارج بهداشتي بر رشد اقتصادي تحليل ميشود.نتايج نشان مي دهد که علاوه بر سرمايه هاي فيزيکي و انساني ، سرمايه بهداشتي- که با متغير مخارج بهداشتي وارد الگو شده است- اثري مثبت و معني دار بر رشد اقتصادي دارد.به علاوه ، آزمونهاي همزماني نشان مي دهد که متغير مخارج بهداشتي نيز از رشد اقتصادي تأثير مي پذيرد.
مقدّمه
مطالعات مختلفي وجود دارند كه اثر عوامل مختلف را بر رشد اقتصادي شناسايي كردهاند كه از مهمترين اين عوامل ميتوان به نيروي كار، سرمايهفيزيكي و سرمايه انساني اشاره كرد. برخي از مطالعات جديد توانستهاند با معرفي مفهوم «سرمايه بهداشتي»، اثرات «بهداشت» بر رشد اقتصادي را وارد توابع رشد سازند. پايه نظري اغلب اين مطالعات، از بررسيهايي ناشي ميشود كه نشان مي دهند «بهداشت» مي تواند اثرات مستقيم و غير مستقيم مثبتي بر سطح بهرهوري نيروي كار داشته باشد.اهمّيت چنين مطاله اي از دو جنبه قابل بررسي است ؛از سويي گسترش و جداسازي هر چه بيشتر عوامل مؤثّر بر رشد اقتصادي ميتواند از تحليلهاي نادرست در مورد سهم و نقش هر يك از عوامل مؤثّر بر رشد اقتصادي جلوگيري كند و پيشبيني ميزان رشد اقتصادي را دقيقتر سازد و از سوي ديگر روشن شدن رابطه بين مخارج بهداشتي و رشد اقتصادي ميتواند به نوعي در ترسيم سياستهاي كلان اقتصادي در بخش بهداشت جامعه براي نيل به رشد اقتصادي بيشتر مؤثّر باشد. بنابراين ساختار مقاله بدين ترتيب خواهد بود: ابتدا مفهوم سرمايه بهداشتي و ارتباط آن با مخارج بهداشتي بيان مي شود،سپس مباني نظري ارتباط بهداشت و رشد اقتصادي بيان مي شود.در ادامه مروري بر مطالعات مرتبط خواهد آمد و سپس الگوي مورد استفاده،داده هاي آماري و نتايج تخمين ذکر مي شود ودر انتها نتيجه گيري و پيشنهادات مي آيد.
1- مفهوم سرمايه بهداشتي و ارتباط آن با مخارج بهداشتي
بهداشت و خدمات بهداشتي را ميتوان مانند هر كالاي ديگر اقتصادي و به عنوان يك كالاي با دوام در نظر گرفت. افراد همگي با ذخايري از بهداشت به دنيا ميآيند كه بعضيها كمتر و بعضيها بيشتر از آن برخوردارند. موجودي بهداشت مانند هر كالاي با دوام ديگري در طول زمان استهلاك مييابد كه اين فرايند را گذر عمر مينامند. وقتي موجودي بهداشت به حد كافي كاهش يافت، كارائي فرد از دست ميرود و سرانجام ميميرد كه به اين فرآيند استهلاك سرمايه بهداشتي ميگويند. فلذا عمر طبيعي (با يا كمي اغماض؛ اميد به زندگي در بدو تولد) نشاندهنده مدت زماني است كه اين استهلاك به وقوع ميپيوندد. . افزايش اميد به زندگي در قرن اخير نشاندهنده كاهش نرخ استهلاك موجودي بهداشتي در طول زمان است كه به واسطه خدمات بهداشتي (نظير؛ خدمات بهداشتي زيربنايي، واكسيناسيون در مقابل امراض و بيماريهاي واگيردار و …) رخ داده است. نمودار سلامت مردم در طول زمان شكلي شبيه شكل 1 دارد كه نشان دهنده افزايش در دوران طفوليت و كاهش تدريجي در سالهاي پيري است.
مقدّمه
مطالعات مختلفي وجود دارند كه اثر عوامل مختلف را بر رشد اقتصادي شناسايي كردهاند كه از مهمترين اين عوامل ميتوان به نيروي كار، سرمايهفيزيكي و سرمايه انساني اشاره كرد. برخي از مطالعات جديد توانستهاند با معرفي مفهوم «سرمايه بهداشتي»، اثرات «بهداشت» بر رشد اقتصادي را وارد توابع رشد سازند. پايه نظري اغلب اين مطالعات، از بررسيهايي ناشي ميشود كه نشان مي دهند «بهداشت» مي تواند اثرات مستقيم و غير مستقيم مثبتي بر سطح بهرهوري نيروي كار داشته باشد.اهمّيت چنين مطاله اي از دو جنبه قابل بررسي است ؛از سويي گسترش و جداسازي هر چه بيشتر عوامل مؤثّر بر رشد اقتصادي ميتواند از تحليلهاي نادرست در مورد سهم و نقش هر يك از عوامل مؤثّر بر رشد اقتصادي جلوگيري كند و پيشبيني ميزان رشد اقتصادي را دقيقتر سازد و از سوي ديگر روشن شدن رابطه بين مخارج بهداشتي و رشد اقتصادي ميتواند به نوعي در ترسيم سياستهاي كلان اقتصادي در بخش بهداشت جامعه براي نيل به رشد اقتصادي بيشتر مؤثّر باشد. بنابراين ساختار مقاله بدين ترتيب خواهد بود: ابتدا مفهوم سرمايه بهداشتي و ارتباط آن با مخارج بهداشتي بيان مي شود،سپس مباني نظري ارتباط بهداشت و رشد اقتصادي بيان مي شود.در ادامه مروري بر مطالعات مرتبط خواهد آمد و سپس الگوي مورد استفاده،داده هاي آماري و نتايج تخمين ذکر مي شود ودر انتها نتيجه گيري و پيشنهادات مي آيد.
1- مفهوم سرمايه بهداشتي و ارتباط آن با مخارج بهداشتي
بهداشت و خدمات بهداشتي را ميتوان مانند هر كالاي ديگر اقتصادي و به عنوان يك كالاي با دوام در نظر گرفت. افراد همگي با ذخايري از بهداشت به دنيا ميآيند كه بعضيها كمتر و بعضيها بيشتر از آن برخوردارند. موجودي بهداشت مانند هر كالاي با دوام ديگري در طول زمان استهلاك مييابد كه اين فرايند را گذر عمر مينامند. وقتي موجودي بهداشت به حد كافي كاهش يافت، كارائي فرد از دست ميرود و سرانجام ميميرد كه به اين فرآيند استهلاك سرمايه بهداشتي ميگويند. فلذا عمر طبيعي (با يا كمي اغماض؛ اميد به زندگي در بدو تولد) نشاندهنده مدت زماني است كه اين استهلاك به وقوع ميپيوندد. . افزايش اميد به زندگي در قرن اخير نشاندهنده كاهش نرخ استهلاك موجودي بهداشتي در طول زمان است كه به واسطه خدمات بهداشتي (نظير؛ خدمات بهداشتي زيربنايي، واكسيناسيون در مقابل امراض و بيماريهاي واگيردار و …) رخ داده است. نمودار سلامت مردم در طول زمان شكلي شبيه شكل 1 دارد كه نشان دهنده افزايش در دوران طفوليت و كاهش تدريجي در سالهاي پيري است.