پایان نامه بررسی فقهی و حقوقی ماهیّت عفو متهمان و محکومان در قانون مجازات اسلامی مصوب

توضیحات:

پایان نامه کارشناسی ارشد بررسی فقهی و حقوقی ماهیّت عفو متهمان و محکومان در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/ رشته حقوق گرایش جزا و جرم شناسی در 138 صفحه در قالب wordو قابل ویرایش همراه با توضیحات کامل

چکیده:

گر چه در جوامعِ مختلف، متداول¬ترین واکنش در برابر مجرم، مجازات بوده است، اما این واکنش همیشه اهدف مجازات را که مهمترین آنها اصلاح و تربیت بزهکار بوده است، برآورده نساخته، به همین جهت نهاد عفو نیز از گذشته در کنار مجازات مطرح بوده و افرادی که مرتکب جرم می شدند در مواردی و با شرایطی مورد عفو قرار می¬گرفتند. در عصر حاضر نیز با وجود نهادهایی همچون آزادی مشروط و تعلیق مجازات و سایر نهادهای مشابه، نهاد عفو همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است. در قوانین قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اَقسام عفو و شرایط اِعمال هر یک در قانون مجازات عمومی بیان شده بود؛ ولی در قوانین مصوّب پس از انقلاب اسلامی با توجّه به پذیرفته شدن ولایت مطلقه فقیه در قانون، دگرگونی¬هایی در قوانین مختلف و از جمله در خصوص عفو عمومی پدید آمد و سئوالاتی را درخصوص مبنای فقهی عفو، مرجع اعطا کننده عفو عمومی و میزان اختیارات این مرجع پدید آورد که در این تحقیق به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا عفو عمومی در حیطه اختیارات رهبری است یا قوه مقنّنه و یا هر دو و حدود اختیارات مرجع معطی عفو به چه میزان است. در نهایت خواهیم گفت که در حقوق موضوعه ایران، عفو اعم از عمومی و خصوصی در اختیار مقام معظم رهبری است؛ لیکن با تفویض بخشی از اختیارات خود به مجلس شورای اسلامی، صلاحیت خود را بدین گونه اعمال می¬نماید.

کلید واژگان: عفو، عفو عمومی، عفو خصوصی، جرم، قانون مجازات اسلامی.

بیان مسئله:

بی تردید اجرای مجازات و کامل کردن آن، همیشه بهترین و موثرترین شیوه برای اصلاح بزهکار نیست و مصلحت جامعه نیز همیشه در مجازات شدن مجرم نیست.بر همین اساس، از روزگاران کهن، قضا زدایی و کیفرزدایی به روش های مختلف مطرح بوده است و در هر نظام حکومتی مساله اغماض و چشم پوشی از مجازات متهمین و محکومین تحت اغراض مختلف و متعدد کم و بیش مد نظر بوده است. اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از فتح مکه عفو عمومی اعلام نمی کرد، بسیاری از کسانی که در آزار و اذیت مسلمان ها و غارت اموال ایشان دخالت داشتند یا در جنگ ها دستشان به خون مسلمانان آلوده شده بود، خود را در معرض محاکمه و مجازات می دیدند و مقاومت می کردند و یا به مناطق دیگر پناهنده می شدند و در پی یافتن فرصت و ضربه زدن به پیامبر و حکومت نوپای اسلامی برمی آمدند، ولی ایشان با درایت و دوراندیشی، نه تنها از این تهدید جلوگیری کرد، بلکه با نشان دادن رحمت و رافت اسلامی، نور امید را در دل های مردم زنده کرد و باعث شد تا مردم گروه گروه به اسلام بگروند. اگر مصلحت جامعه اسلامی و مسلمانان در آن روز اقتضایی دیگر داشت، پیامبر آن را نادیده نمی گرفت و عفو عمومی، آن هم به صورت مطلق اعلام نمی کرد. موید این سخن تصمیمی است که پیامبر درباره جنگجویان بنی قریظه و اسیران بدر گرفت؛ مردان بنی قریظه به اعدام محکوم شدندو آزادی اسیران بدر به پرداخت فدیه یا آموزش خواندن و نوشتن به کودکان مسلمان مشروط شد.

فهرست مطالب:

بخش اوّل: کلیّات     1

فصل اوّل: مبانی و مفاهیم عمومی          

مبحث اوّل: ماهیّت عفو       

گفتار اوّل: عفو در کتب لغت عربی      

گفتار دوّم: عفو در لغت فارسی         

گفتار سوّم: عفو در قرآن کریم           

گفتار چهارم: جایگاه اخلاقی و دینی عفو          

گفتار پنجم: عفو در سخن فقهاء        

گفتار ششم: مفهوم و جایگاه حقوقی عفو (عفو در سخن حقوقدانان            

مبحث دوّم: سابقه تاریخی عفو در حقوق ایران   

مبحث سوّم: ارکان عفو       

گفتار اوّل: صیغه    

گفتار دوّم: عفو کننده (عافی            

گفتار سوّم: عفو شونده (معفو عنه)    

گفتار چهارم: موضوع عفو     

مبحث چهارم: جایگاه عفو در حقوق اسلامی     

گفتار اوّل: مبانی عفو در حقوق اسلام

گفتار دوّم: مستندات فقهی جواز عفو در حقوق اسلام     

بند اوّل: آیات        

بند دوّم: روایات     

بند سوّم: اجماع   

بند چهارم: عقل    

فصل دوّم: عفو عمومی  

مبحث اوّل: مبنا و ماهیّت عفو عمومی

مبحث دوّم: ارکان عفو عمومی          

مبحث سوّم: انواع عفو عمومی          

گفتار اوّل: عفو عمومی مطلق           

گفتار دوّم: عفو عمومی مقیّد            

گفتار سوّم: عفو عمومی واقعی         

گفتار چهارم: عفو عمومی شخصی     

گفتار پنجم: عفو عمومی خاص          

مبحث چهارم: آثار عفو عمومی          

گفتار اوّل: تعقیب   

گفتار دوّم: محکومیت کیفری

گفتار سوّم: عفو عمومی و قواعد تکرار جرم       

گفتار چهارم: عفو عمومی و قانون آمره            

گفتار پنجم: قلمرو عفو عمومی          

گفتار ششم: تاثیر عفو عمومی بر حقوق اشخاص           

فصل سوّم: عفو خصوصی    

مبحث اوّل: مبنای حقوقی عفو خصوصی          

مبحث دوّم: عفو خصوصی در حقوق موضوعه ایران           

گفتار اوّل: عفو خصوصی در قوانین جزایی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی        

گفتار دوّم: عفو خصوصی در قوانین جزایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی       

مبحث سوّم: شرایط اعطای عفو خصوصی         

مبحث چهارم: تشریفات اعطای عفو خصوصی    

مبحث پنجم: ویژگی¬های عفو خصوصی          

مبحث ششم: عفو خصوصی و قانون آمره         

مبحث هفتم: مقام اعطا کننده عفو خصوصی     

مبحث هشتم: استفاده کنندگان از عفو خصوصی            

مبحث نهم: آثار عفو خصوصی            

مبحث دهم: قلمرو عفو خصوصی        

مبحث یازدهم: عفو خصوصی و حقوق اشخاص ثالث        

مبحث دوازدهم: عفو خصوصی و انتقادات وارده بر آن از سوی علمای حقوق    

مبحث سیزدهم: وجه تمایز عفو عمومی از عفو خصوصی   

بخش دوّم: قوه مقنّنه و عفو عمومی   

فصل اوّل: عفو عمومی و مرجع اعطا کننده آن در حقوق موضوعه ایران           

مبحث اوّل: اصل قانونی بودن جرایم و مجازات¬ها و مرجع وضع قانون در حقوق ایران      

گفتار اوّل: مفهوم اصل قانونی بودن جرایم و مجازات-ها     

گفتار دوّم: امکان استدلال به اصل قانونی بودن جرایم و مجازات¬ها در نظام کیفری ایران            

گفتار سوّم: نتیجه اصل قانونی بودن جرایم و مجازات¬ها برای قوه مقنّنه        

مبحث دوّم: عفو عمومی در قوانین قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران   

گفتار اوّل: عفو عمومی در قوانین قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران            

گفتار دوّم: عفو عمومی در قوانین پس از پیروزی انقلاب اسلامی     

مبحث سوّم: ادلّه عفو محکومان در حقوق موضوعه          

گفتار اوّل: قانون اساسی    

بند اوّل: بررسی بند 11 اصل 110 قانون اساسی           

الف: جواز یا عدم جواز عفو بدوی توسط رهبری   

ب: شمول یا عدم شمول عفو مذکور در بند 11 اصل 110 قانون اساسی نسبت به عفو عمومی   

بند دوّم: اختیار عفو عمومی با صرفنظر از بند 11 اصل 110 قانون اساسی      

گفتار دوّم: قوانین عادی      

مبحث چهارم: مقام اعطا کننده عفو عمومی در حقوق ایران           

مبحث پنجم: تشخیص عفو عمومی و خصوصی   

مبحث ششم: ماهیّت عفو اعطایی قوه مقنّنه (منع قضا یا رفع اثر از قضا        

گفتار اوّل: عفو عمومی؛ الغاء نصّ قانونی و اباحه فعل (منع قضا      

گفتار دوّم: عفو عمومی؛ نادیده گرفتن جرم، نه اباحه فعل (رفع اثر از قضا       

گفتار سوّم: عفو عمومی به صورت نادیده گرفتن جرم یا اباحه فعل   

فصل دوّم: قلمرو اختیارات ولی امر و قوه مقنّنه در عفو عمومی        

مبحث اوّل: قلمرو اختیارات ولی امر در عصر غیبت            

مبحث دوّم: قلمرو اختیارات ولی امر از دیدگاه قانون اساسی          

بند اوّل: قلمرو اختیارات رهبری در قانون اساسی قبل از بازنگری (مصوّب 1358            

بند دوّم: قلمرو اختیارات رهبری در قانون اساسی پس از بازنگری (مصوّب 1368           

مبحث سوّم: قابلیّت تفویض اختیارات از سوی ولی فقیه    

فصل سوّم: حدود اختیارات رهبری و قوه مقنّنه در عفو محکومین      

مبحث اوّل: عفو محکومین در حدود     

گفتار اوّل: تبیین مفهوم       

گفتار دوّم: جایگاه عفو در حدود         

بند اوّل: انواع حقوق در اسلام           

بند دوّم: مقام صالح برای اعطای عفو در اسلام  

گفتار سوّم: تاثیر عفو ولی فقیه بر کیفر حد       

مبحث دوّم: تبیین عفو محکومین در قصاص و دیات           

گفتار اوّل: عفو در قصاص و دیات        

بند اوّل: مفهوم قصاص و جایگاه آن     

الف- مفهوم قصاص            

ب- ماهیّت قصاص و بررسی اختیارات حاکم  و قوه مقنّنه در عفو آن  

بند دوّم: دیه و ماهیّت آن     

الف- مفهوم دیه    

ب- ماهیّت دیه و بررسی اختیارات حاکم در عفو آن          

گفتار دوّم: تعزیر جانی پس از عفو صاحب حق و حق خصوصی متضرر از جرم   

بند اوّل: حق حاکم اسلامی در تعزیر جانی       

بند دوّم: عفو و تعارض اختیارات حاکم و حقوق خصوصی متضرر از جرم           

مبحث سوّم: عفو محکومین در مجازات¬های تعزیری        

گفتار اوّل: مجازات تعزیری و بازدارنده   

بند اوّل: تعزیر و انواع آن       

الف- مفهوم تعزیر   

ب- انواع تعزیرات    

بند دوّم: مجازات¬های بازدارنده        

گفتار دوّم: اعمال تعزیرات و عفو آنها    

نتیجه گیری         

منابع و مآخذ