تحقیق و پایان نامه بررسی آثار مثلی یا قیمی بودن اموال در حقوق ایران

توضیحات:

پایان نامه بررسی آثار مثلی یا قیمی بودن اموال در حقوق ایران/رشته حقوق خصوصی در 121 صفحه در قالب wordو قابل ویرایش همراه با توضیحات کامل

چکیده:

در عقود و قراردادها هدف اصلی هر یک از طرفین عقد به دست آوردن مالکیت آنچه در ید و مالکیت طرف مقابل است می باشد و قوانین هم سعی در جلوگیری از مشکلات و عدم تضییع حقوق طرفین یک رابطه حقوقی می باشد. اموال و مالکیت اشخاص نیز در قانون مورد احترام قرار گرفته و ممکن است مسئولیت تعدی و یا افراط و تفریط به اموال بصورت قهری بر عهده شخصی قرار گرفته باشد. در فقه و قانون اموال به تقسیمات مختلفی ازجمله منقول، غیرمنقول، مثلی و قیمی شده است و برخی نیز مانند پول که جزء اموال اعتباری است ماهیت آن مورد اختلاف بوده و مورد صراحت قانون گذار قرار نگرفته است. آثار تقسیم بندی اموال به مثلی و قیمی راهم قبل از تشکیل عقد، هنگام وقوع عقد، قبل و بعد از قبض وهم در ضمان قهری و جبران خسارت می توان تشریح نمود. تاثیر زمان و توافق طرفین یک رابطه حقوقی نسبت به ماهیت و دسته بندی اموال نیز امری بیگانه نیست زیرا ممکن است اراده های طرفین متفاوت از این تقسیم بندی باشد یا زمان ایجاد یک رابطه حقوقی با زمان ایفاء تعهد فاصله زیادی داشته باشد و ماهیت اموال در این مدت دگرگون شده یا جایگزین همدیگر شوند. زیرا که عرف تعیین کننده مثلی یا قیمی بودن است و توافق و گذشت زمان در آن تاثیر دارد. در قوانین موضوعه ایران در خصوص تقسیمات اموال فقط به ماده 11 قانون مدنی آن هم از لحاظ منقول یا غیرمنقول بودن اموال اکتفا شده است و در خصوص مثلی یا قیمی بودن اموال فقط ماده 950 همین قانون صرفاً به تعریف مال مثلی پرداخته است. بدیهی است نظر به تعدد بسیار زیاد اموال وعدم تعیین جایگاه آن ها در این تقسیم بندی و همچنین عدم تشریح آثار مثلی یا قیمی بودن اموال مشکلاتی را روابط حقوقی در پی خواهد داشت. از طرف دیگر تعیین تکلیف مسئولیت مدنی اشخاص در تعهد ناشی از قرارداد و همچنین ضمان خارج از قرارداد و جبران خسارت اقتضا دارد ابهامات ناشی از جایگاه اموال در تقسیمات مثلی یا قیمی بودن آن رفع شود. از طرف دیگر نظر به نقش بسیار مهم پول در عقود امروزی و همچنین تاثیر آن در جبران خسارت، تعیین ماهیت آن از اهمیت بسیار ویژه ایی برخوردار است. از این رو در این نوشتار سعی در پاسخگویی به سوالاتی همچون تاثیر مثلی یا قیمی بودن مال در عقد و ضمان قهری، تاثیر توافق طرفین و همچنین زمان و مکان در مثلی یا قیمی بودن، میزان مسئولیت مدنی طرفین عقد و اشخاص ثالث در تلف یا غصب اموال و همچنین شناخت ماهیت پول است که همگی حول محور آثار مثلی یا قیمی بودن اموال می باشد مقاله حاضر با رویکرد نظری و روش تحلیلی و باهدف یافتن راه‏کارهای مناسب و انتخاب قول ارجح از میان اقوال فقها و تامین عدالت حقوقی در جامعه تدوین یافته است.

واژگان کلیدی: مال، آثار، مثلی، قیمی، حقوق

مقدمه

نیاز به اموال همواره انسان را به انجام معاملات بسیار زیادی واداشته است، این موضوع از زمان های قدیم با معاملات پایاپای و معاوضی شروع و تا به امروزه به معاملات الکترونیکی منجر شده است. مباحث مال و مالکیت از مهم ترین مباحث در حقوق ایران بشمار می رود. اهمیت مال و کاربرد آن در روابط حقوقی بر کسی پوشیده نیست. در متون اسلامی مال و حرمت آن دارای جایگاهی بلند است و حتی به اندازه خون انسان باارزش شمرده شده و در آیات و روایات تجاوز به به حقوق مالی دیگران منع شده است: آیه مبارکه «ولا تاکلو اموالکم بینکم بالباطل وتدلو الی الحکام لتاکلو فریقا من اموال الناس بالاثم وانتم تعلمون»: اموال بین خود را از طریق نامشروع مصرف نکنید...(سوره بقره، آیه 188) و روایت «علی الید مااخذت حتی تودیه»: هرکس مال دیگری را به نحو غیر مشروع مصرف کند تا زمان برگرداندن آن ضامن است (موسوی بجنوردی، سید حسن، ج 2، ص 22) و دیگر روایات و همچنین مباحث فقهی در باب تجاوز به مال غیر نشان از توجه ویژه اسلام به مال دارد. امروزه اکثر عقود و قراردادها و همچنین اختلافات مبتلا به مربوط به مال است و اصول هدف از تقسیم بندی اموال نیز تسهیل این روابط حقوقی و جبران خسارات وارده به اشخاص می باشد. جبران خسارات وارده بر اموال نیز به طور معمول با پرداخت پول که نوعی اموال اعتباری می باشد صورت می گیرد. قراردادها و مباحث مربوط به آن در زمره بنیادی ترین مسایل حقوق مدنی محسوب می گردد. از فروع اساسی قرارداد اجرای آن و موانعی است که در راه اجرای آن بروز می کند و همچنین پیامدهای این موانع می باشد. انعقاد قرارداد باهدف و انگیزه ایی مشخص همراه است و قراردادها بر حسب مورد آثار متفاوتی به دنبال دارند و این آثار همان چیزی است که متعاقدین به منظور تحصیل آن به انعقاد قرارداد مبادرت می ورزند. از طرف دیگر در کلیه قوانین اموال هر شخص محترم شمرده شده و مصون از هرگونه تعرض اشخاص ثالث می باشد. عقد متعاقدین را ملتزم به تعهداتی می نماید که بر عهده می گیرند، آن ها مکلف اند مفاد قرارداد را به گونه ایی که توافق نموده اند مجری سازند. مطلوب متعاقدین اثری است که از اجرای عقد ناشی می شود و آنان را به مقصودشان نائل می گرداند. در عقود معوض نیز همه چیز مقدم بر این است که دو مال باهم مبادله شود و هر کدام در اختیار طرف مقابل قرار گیرد نتیجه هر قرارداد در خصوص اموال به اجرای آن به نحو درست و عادلانه بستگی دارد به عبارت دیگر همبستگی دو عوض متقابل تنها هنگام عقد وجود ندارد بلکه تا زمانی که تعهدات ناشی از عقد مانند تسلیم مال مورد معامله اجرا نشده است و تسلیم و تسلم محقق نگردیده است این همبستگی نتایجی را به بار می آورد با این تفاوت که زمان انعقاد قرارداد فقدان یا ناتوانی تسلیم یکی از دو عوض ممکن است موجب بطلان عقد شود ولی ضمانت اجراء زوال وتعذر اجراء پس از انعقاد قرارداد اصولا بطلان نیست و ممکن است متناسب با قیمی و مثلی بودن مال متفاوت باشد.

فهرست مطالب:

چکیده    1

مقدمه    2

الف-بیان مسئله     5

ب-سوالات تحقیق  6

ج-پیشینه تحقیق    6

د-فرضیه‏های تحقیق            7

ه- اهداف مشخص تحقیق     7

و-روش تحقیق       7

ز-ساماندهی تحقیق           7

فصل اول- مفاهیم و مبانی           8

1-مفاهیم 8

1-1-مفهوم مال     8

1-2-انواع اموال      10

1-2-1-تقسیم اموال بر مبنای ماهیت    10

1-2-1-1-اعیان و منافع:        11

1-2-1- 2-اموال منقول و غیرمنقول       11

1-2-1-3- اموال مثلی و قیمی            13

1-2-1-4- اموال مصرف شدنی و قابل بقاء          18

1-2-2-تقسیم اموال به اعتبار رابطه مالکیت        19

1-2-2-1- مال مشاع ومفروز  19

1-2-2-2-اموال و مشترکات عمومی     20

1-2-2-3- اموال مجهول المالک           21

2- مبانی مالکیت اموال        22

2-1-مبانی تاریخی مالکیت    23

2-2-مبانی مالکیت در اسلام  24

2-3-مبانی حقوقی مالکیت    30

3- اسباب مالکیت   31

3-1-احیاء اراضی موات وحیازت اشیاء مباحه       32

3-3- اخذ به شفعه 34

3-4- ارث 36

فصل دوم- آثار مثلی یا قیمی بودن اموال در عقود و ضمان خارج از قرارداد    37

1- آثار مثلی یا قیمی بودن اموال در عقود          37

1-1- آثار مثلی یا قیمی بودن اموال در مرحله تشکیل عقد  38

1-2- اثر مثلی یا قیمی بودن مال در مرحله اجرای قرارداد   42

1-2-1-اجرای قرارداد موضوع مال مثلی  43

1-2-2-اجرای قرارداد موضوع مال قیمی 46

2-تاثیر مثلی یا قیمی بودن مال درضمان خارج از قرار داد (ضمان قهری)          48

2-1-ضمان قهری    49

2-1-1- داراشدن غیر عادلانه  50

2-1-2- غصب وآنچه درحکم غصب است 51

2-1-3-اتلاف          52

2-1-4- تسبیب      53

2-1-5- استیفا       53

2-2- تاثیرمثلی یا قیمی بودن اموال در جبران خسارت ناشی از ضمان قهری    54

فصل سوم- شناخت پول و آثارمثلی یا قیمی بودن آن          65

1- شناخت ماهیت پول        65

1-1-بررسی پیشینه تاریخی پول         67

1-2-بررسی تحلیلی ماهیت پول ووظایف وتفاوت آن با سایر اموال      71

1-2-1- مالیت پول   71

1-2-2-منشاء ارزش اعتباری پول         72

1-2-3-انواع پول      74

1-2-4-وظایف پول   77

1-2-5: بررسى تفاوت‏هاى اساسى پولهاى فعلى با سایر اموال       78

2-بررسی پول از لحاظ مثلی یا قیمی بودن         80

2-1- بررسی مثلی بودن پول  82

2-1-1- مثلی بودن پول براساس نگاه تاریخی      82

2-1-2: مثلی بودن پول بر اساس تعریف مثلی     82

2-2- بررسی قیمی بودن پول 91

2-3-هم مثلی وهم قیمی     91

2-4- نه مثلی و نه قیمی      92

2-5-جمع بندی دیدگاهها در مثلی یا قیمی بودن پول و ترجیح قدرت خرید پول    93

نتیجه گیری          97

پیشنهادات           100

منابع و مآخذ         102

ضمائم:   105

قانون مسئولیت مدنی         105

از قانون اجرای احکام مدنی   107