امروزه قیمت و كیفیت از مهمترین مزیتهای رقابتی در صنایع به شمار ميیند. از ین رو بررسی رابطه بین ین دو مزیت رقابتی در سالهای اخیر به ویژه در صنایع پیشرو و كشورهای صنعتی بسیار مورد بحث بوده است. ین كه بدی كیفیت چه تاثیری بر قیمت محصولات و متعاقباً درآمد شركت خواهد داشت و نیز برای رسیدن به كیفیت مطلوب بید چقدرهزینه كنیم، بحث هزینه یابی كیفیت را جیگهای ویژه بخشیده است.
هزینه یابی كیفیت از مباحث جدید مدیریتی است كه ميتواند وضعیت و عملكرد شركت را از ابعاد مختلف مانند حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)، كنترل كیفیت، تعمیرات و نگهداری، زنجیره تامین، مدیریت تولید، انبارها، یمنی و بهداشت، آموزش و بهسازی و موارد دیگر نشان دهد و با تهایه ترازنامه كیفیت در شركت و مقیسه روند هزینه های كیفیت ميتوان هزینه كیفیت در شركت را كنترل و بهبود بخشید.
تاكید و كار بر روی مفهایم هزینه یابی كیفیت در طول زمان، نكات مهم و ارزشمندی را مشخص كرده است كه از اهمیت بالیی برخوردارند. برخی از ین نكات عبارتند از:
- هزینه های كیفیت در گزارشهای حسابداری به طور كامل ثبت نمي شوند و اغلب هزینه های واقعی كیفیت بسیار بیشتر از موارد گزارش شده هستند.
- هزینه های كیفیت نبید تنها در مورد فعالیتهای عملیاتی و تولیدی درنظر گرفته شوند بلكه فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی نیز تاثیر عمده ای در افزیش یا كاهش هزینه های كیفیت دارند، بنابرین بید هزینه های مربوط نیز در هزینه های كیفیت مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند.
- كاهش هزینه های كیفیت در چارچوب برنامه های استراتژیك سازمانها قرار دارد.
1- هزینه های كیفیت كدامند؟
سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های كیفیت وجود دارد كه عبارتند ازهزینه های رسیدن به كیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهای
هزینه های عملیاتی واحد كنترل كیفیت (تجهایزات، حقوق و دستمزد و…)
هزینه هایی كه از كیفیت پیین و نامطلوب محصول ناشی ميشود (شامل ضیعات، افت قیمت محصول و...).
در ین پژوهش، هزینه كیفیت برابر با مجموع هزینه های سه گروه پیشگفته در نظر گرفته شده و تلاش بر ین است سیستم هزینهی جامعی طراحی شود كه تمامی دیدگاههای هزینهی یادشده را در برگیرد.
گام برداشتن در جهت بهبود كیفیت، به تعریف پروژههای بهبود كیفی و همزمان با آن توسعه سیستم حسابداری نیاز دارد؛ به طوری كه بتوان اطلاعات مورد نیاز به منظور بررسی عملكرد پروژههای بهبود كیفیت را به دست آورد. بنابرین یك گام اساسی در كاهش هزینه ها، اصلاح و توسعه سیستم حسابداری است؛ به گونه ی كه بتوان هزینه های كیفیت را محاسبه كرد و ضمن ارائه گزارشهای مناسب، به اندازهگیری اثربخشی فعالیتها و پروژههای كاهش هزینه پرداخت و راهكارهای عملی بری كنترل و بهبود هزینه های كیفیت و به تبع آن، عملیات تضمین و كنترل كیفیت ارائه كرد.
به منظور اصلاح و توسعه سیستم حسابداری بید هزینه های كیفیت را طبقهبندی كرد و به هر یك از گروههای هزینهی، كد هزینه تخصیــص داد.
به منظور اندازهگیری هزینه های كیفیت لازم است ابتدا اجزی هزینه های كیفیت شناسیی و طبقهبندی شده، سپس كلیه هزینه های مرتبط با كیفیت بر اساس آمار دادههای هزینهی موجود یا طرح مدون جمعآوری اطلاعات، مشخص و در قالب طبقهبندی شده دسته بندی شوند. تنها در ین صورت است كه ميتوان راهكارهای مناسبی بری حذف هزینه های عمده كیفیت ارائه و اجرا كرد.
هزینه یابی كیفیت از مباحث جدید مدیریتی است كه ميتواند وضعیت و عملكرد شركت را از ابعاد مختلف مانند حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)، كنترل كیفیت، تعمیرات و نگهداری، زنجیره تامین، مدیریت تولید، انبارها، یمنی و بهداشت، آموزش و بهسازی و موارد دیگر نشان دهد و با تهایه ترازنامه كیفیت در شركت و مقیسه روند هزینه های كیفیت ميتوان هزینه كیفیت در شركت را كنترل و بهبود بخشید.
تاكید و كار بر روی مفهایم هزینه یابی كیفیت در طول زمان، نكات مهم و ارزشمندی را مشخص كرده است كه از اهمیت بالیی برخوردارند. برخی از ین نكات عبارتند از:
- هزینه های كیفیت در گزارشهای حسابداری به طور كامل ثبت نمي شوند و اغلب هزینه های واقعی كیفیت بسیار بیشتر از موارد گزارش شده هستند.
- هزینه های كیفیت نبید تنها در مورد فعالیتهای عملیاتی و تولیدی درنظر گرفته شوند بلكه فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی نیز تاثیر عمده ای در افزیش یا كاهش هزینه های كیفیت دارند، بنابرین بید هزینه های مربوط نیز در هزینه های كیفیت مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند.
- كاهش هزینه های كیفیت در چارچوب برنامه های استراتژیك سازمانها قرار دارد.
1- هزینه های كیفیت كدامند؟
سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های كیفیت وجود دارد كه عبارتند ازهزینه های رسیدن به كیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهای
هزینه های عملیاتی واحد كنترل كیفیت (تجهایزات، حقوق و دستمزد و…)
هزینه هایی كه از كیفیت پیین و نامطلوب محصول ناشی ميشود (شامل ضیعات، افت قیمت محصول و...).
در ین پژوهش، هزینه كیفیت برابر با مجموع هزینه های سه گروه پیشگفته در نظر گرفته شده و تلاش بر ین است سیستم هزینهی جامعی طراحی شود كه تمامی دیدگاههای هزینهی یادشده را در برگیرد.
گام برداشتن در جهت بهبود كیفیت، به تعریف پروژههای بهبود كیفی و همزمان با آن توسعه سیستم حسابداری نیاز دارد؛ به طوری كه بتوان اطلاعات مورد نیاز به منظور بررسی عملكرد پروژههای بهبود كیفیت را به دست آورد. بنابرین یك گام اساسی در كاهش هزینه ها، اصلاح و توسعه سیستم حسابداری است؛ به گونه ی كه بتوان هزینه های كیفیت را محاسبه كرد و ضمن ارائه گزارشهای مناسب، به اندازهگیری اثربخشی فعالیتها و پروژههای كاهش هزینه پرداخت و راهكارهای عملی بری كنترل و بهبود هزینه های كیفیت و به تبع آن، عملیات تضمین و كنترل كیفیت ارائه كرد.
به منظور اصلاح و توسعه سیستم حسابداری بید هزینه های كیفیت را طبقهبندی كرد و به هر یك از گروههای هزینهی، كد هزینه تخصیــص داد.
به منظور اندازهگیری هزینه های كیفیت لازم است ابتدا اجزی هزینه های كیفیت شناسیی و طبقهبندی شده، سپس كلیه هزینه های مرتبط با كیفیت بر اساس آمار دادههای هزینهی موجود یا طرح مدون جمعآوری اطلاعات، مشخص و در قالب طبقهبندی شده دسته بندی شوند. تنها در ین صورت است كه ميتوان راهكارهای مناسبی بری حذف هزینه های عمده كیفیت ارائه و اجرا كرد.